Đột quỵ não tăng khi chuyển lạnh: Nhận diện sớm để cứu sống người bệnh trong “thời gian vàng”
Thời tiết chuyển lạnh và chênh lệch nhiệt độ lớn những ngày qua làm tăng nguy cơ khởi phát đột quỵ não, đặc biệt đối với người cao tuổi, người có bệnh nền mạn tính.
Đột quỵ não có 2 thể là nhồi máu não và xuất huyết não. Trong đó, nhồi máu não là một dạng của tai biến mạch máu não, xảy ra khi một mạch máu bị tắc, nghẽn, gây hoại tử và chết khu vực não không được cung cấp máu, dẫn đến các chứng đột quỵ và có thể tử vong. Xuất huyết não xảy ra khi mạch máu não bị vỡ, máu đột ngột xâm lấn vào não, làm tổn thương não.
Từ giữa tháng 11 đến nay, trung bình mỗi ngày Bệnh viện Bãi Cháy tiếp nhận từ 2-3 người bệnh đột quỵ não. Bệnh nhân Nguyễn T M V (60 tuổi, ở phường Vàng Danh, tỉnh Quảng Ninh) có tiền sử bệnh tim mạch, rung nhĩ, hở van hai lá, được chuyển cấp cứu tại Bệnh viện Bãi Cháy trong tình trạng giảm ý thức, liệt hoàn toàn nửa người phải, kết quả chụp CTscanner sọ não có hình ảnh tắc đoạn M1 của động mạch não giữa bên trái. Các bác sĩ đã thăm khám, chẩn đoán nhồi máu não.
\
Ekip của Ths.BS Giáp Hùng Mạnh – Trưởng Khoa TK-VLTL-PHCN, Bệnh viện Bãi Cháy can thiệp mạch não cho bệnh nhân đột quỵ não
Kịp thời xử trí cấp cứu, Ekip của Ths.BS Giáp Hùng Mạnh – Trưởng Khoa TK-VLTL-PHCN, Bệnh viện Bãi Cháy đã tiến hành can thiệp mạch tiếp cận vị trí tắc mạch, hút huyết khối, tái thông mạch não cho người bệnh. Sau can thiệp 3 ngày can thiệp, bệnh nhân tỉnh táo, nói rõ, cơ lực bên phải phục hồi hoàn toàn, người bệnh đã tự đi lại bình thường.
Ths.BS Giáp Hùng Mạnh – Trưởng Khoa Thần kinh -VLTL -PHCN đánh giá: “Điều quan trọng nhất khi điều trị đột quỵ là “thời gian vàng”. Nếu bệnh nhân được đưa đến cơ sở y tế có khả năng can thiệp trong 4,5 giờ đầu, cơ hội tái thông mạch máu và phục hồi hoàn toàn là rất lớn.
Can thiệp mạch não là kỹ thuật hiện đại ít xâm lấn có thể cứu sống người bệnh trong “thời gian vàng”, đặc biệt là những trường hợp tắc mạch lớn khó đáp ứng nếu chỉ dùng thuốc tiêu sợi huyết với nhiều ưu điểm vượt trội như: Giúp bảo tồn nhiều tế bào thần kinh, giảm nguy cơ tử vong, hạn chế tối đa di chứng nặng nề (can thiệp giúp loại bỏ huyết khối nhanh chóng, giảm tỷ lệ liệt nửa người, mất ngôn ngữ, sa sút trí tuệ sau đột quỵ…); Phục hồi chức năng thần kinh tốt hơn, người bệnh có thể phục hồi, cải thiện sức khỏe, vận động, tránh gánh nặng chăm sóc trong sinh hoạt cho gia đình và xã hội…”
Bác sĩ Bùi Thị Diễm - Khoa Thần kinh -VLTL -PHCN thăm khám cho bệnh nhân sau can thiệp mạch não
Bệnh nhân phục hồi sức khỏe tốt
Theo Ths.BS Giáp Hùng Mạnh – Trưởng Khoa Thần kinh - Vật lý trị liệu - Phục hồi chức năng, thời tiết lạnh đột ngột khiến mạch máu co lại, huyết áp tăng đột ngột gây nguy cơ vỡ mạch máu não. Nguyên nhân khác, vào mùa lạnh, độ nhớt của máu tăng và mức độ cô đặc máu tăng lên, từ đó làm tăng nguy cơ bị tắc nghẽn mạch máu. Đặc biệt, ở những người bị xơ vữa động mạch, mức cholesterol cao thì khả năng hình thành cục máu đông gây tắc nghẽn mạch máu càng cao gây nguy cơ đột quỵ não. Những người cao tuổi (từ 50 trở lên), người bị huyết áp cao, người bị đái tháo đường, người hút thuốc lá và béo phì là những đối tượng có nguy cơ đột quỵ não mùa lạnh cao nhất. Ngoài ra các yếu tố liên quan đến lối sống thiếu khoa học dẫn đến tình trạng đột quỵ ngày càng trẻ hóa như: ít vận động thể lực, béo phì, lạm dụng bia rượu, chất kích thích, thuốc lá, hay tình trạng căng thẳng kéo dài...
Đối với các bệnh nhân đột quỵ não, cần phải vào viện càng sớm càng tốt để được bác sĩ thăm khám. Thời gian là yếu tố quyết định trong điều trị đột quỵ. Khoảng thời gian từ 3 đến 4,5 giờ đầu tiên sau khi xuất hiện triệu chứng là "thời gian vàng" để cứu sống bệnh nhân và hạn chế những di chứng nặng nề sau này. Nhận biết sớm nguy cơ đột quỵ bằng quy tắc “FAST” như sau:
Face: Nhận biết dấu hiệu đột quỵ qua gương mặt người bệnh. Dựa vào tình trạng mặt bị mất cân đối hoặc một bên miệng bị méo, bệnh nhân có thể sẽ được yêu cầu “cười” để được quan sát rõ hơn.
Arm: Bệnh nhân sẽ được yêu cầu giơ cả hai tay lên, sau khi kiểm tra bên nào yếu hơn hoặc rơi xuống trước thì bên đó được kết luận bị liệt.
Speech: Nhận biết sự bất thường trong ngôn ngữ. Bệnh nhân sẽ được yêu cầu nói lặp lại một câu đơn giản nào đó. Nếu giọng nói không được tròn, rõ, không lưu loát hoặc không thể nói được thì đây chính là dấu hiệu bất thường của đột quỵ.
Time: Bệnh nhân có nguy cơ bị đột quỵ rất cao nếu xảy ra cả 3 dấu hiệu kể trên. Người xung quanh cần khẩn trương đưa người bệnh đến ngay cơ sở y tế để kịp thời điều trị.
Tại Bệnh viện Bãi Cháy, các bác sĩ có thể xử trí cấp cứu đột quỵ não bằng nhiều giải pháp hiệu quả như tiêu sợi huyết, can thiệp mạch hoặc phẫu thuật. Để chủ động phòng ngừa bệnh đột quỵ thì người dân cần nâng cao kiến thức phòng ngừa đột quỵ cho bản thân, gia đình. Cụ thể:
- Giữ ấm cơ thể: Hạn chế thời gian ở ngoài trời lạnh, không đi tập thể dục quá sớm. Nếu cần ra ngoài hãy mặc ấm, nhiều lớp, che đầu và tay, đi tất và giày; Uống nhiều nước ấm, không tắm muộn hay tắm nước lạnh, giữ ấm nhà cửa…
- Kiểm tra huyết áp thường xuyên: Bệnh tăng huyết áp là một trong những nguyên nhân gây đột quỵ. Do vậy, trong mùa lạnh, người bệnh nên kiểm soát huyết áp thường xuyên và duy trì thuốc tăng huyết áp đều đặn hàng ngày theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ, tránh bỏ thuốc. Những người bị cao huyết áp cần duy trì các chỉ số ở mức ổn định và an toàn.
- Đảm bảo dinh dưỡng để chóng chọi với giá lạnh: không dùng nhiều đồ chiên xào, thức ăn nhanh, đồ dầu mỡ nhiều choloesterol và chất béo, thức uống có cồn, nước có ga, rượu bia…Ăn nhiều rau xanh, trái cây, thịt trắng, hải sản, trứng, ngũ cốc và các loại đậu…
- Tập thể dục hàng ngày: tập thể dục thường xuyên, tối thiểu 30 phút/lần tập và duy trì 3-4 lần/ tuần để tăng cường sức khỏe
- Người dân cần phải bỏ thói quen hút thuốc lá - một trong những căn nguyên gây ung thư phổi và đột quỵ, không uống rượu bia nhiều…
Mạc Thảo