Mề đay, mẩn ngứa: bệnh lý phổ biến thời điểm giao mùa và những cảnh báo từ bác sĩ da liễu
Tính trong 3 tháng (từ tháng 8 đến tháng 10/2025), Phòng Khám Da Liễu, Bệnh viện Bãi Cháy đã tiếp nhận thăm khám, tư vấn điều trị cho trên 900 bệnh nhân mắc các bệnh lý mẩn ngứa, mề đay, dị ứng. Đây là nhóm bệnh lý da liễu phổ biến, có thể gặp ở mọi lứa tuổi và dễ tái phát, đặc biệt trong điều kiện khí hậu giao mùa, độ ẩm cao hoặc mưa nắng thất thường. Nhận biết và điều trị đúng cách sẽ hạn chế biến chứng nguy hiểm, giảm bớt sự khó chịu ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.
Phòng Khám Da Liễu, Bệnh viện Bãi Cháy đã tiếp nhận thăm khám, tư vấn điều trị cho trên 900 bệnh nhân mắc các bệnh lý mẩn ngứa, mề đay, dị ứng
Mề đay, mẩn ngứa – phản ứng viêm cấp hoặc mạn tính của da trước các yếu tố kích thích
Mề đay, mẩn ngứa là phản ứng viêm cấp hoặc mạn tính của da, thường xảy ra do cơ thể phản ứng quá mức với các yếu tố kích thích. Tình trạng này thường xuất hiện đột ngột, với các nốt mẩn phù, ngứa rát, đôi khi kèm sưng môi, mí mắt hoặc khó thở…Các nguyên nhân phổ biến gồm:
• Dị ứng với thức ăn (hải sản, trứng, sữa, đậu phộng…), thuốc (kháng sinh, giảm đau, hạ sốt, điều trị ung thư…), hoặc hóa chất (bột giặt, mỹ phẩm, nước hoa, các hóa chất bay hơi tẩy rửa…).
• Mạt bụi, phấn hoa, côn trùng đốt (muỗi, kiến, ve…).
• Các yếu tố thay đổi thời tiết, độ ẩm, nhiệt độ, đặc biệt trong thời điểm giao mùa.
Nhiễm khuẩn: Ví dụ nhiễm virus hoặc ký sinh trùng cũng gây dị ứng.
• Căng thẳng tâm lý, mất ngủ, rối loạn nội tiết cũng có thể khiến mề đay xuất hiện hoặc tái phát.
• Ngoài ra, một số bệnh lý gan, thận, tuyến giáp, ký sinh trùng hoặc nhiễm virus cũng có thể là căn nguyên tiềm ẩn.
Một số hình ảnh tổn thương do mẩn ngứa, mề đay
Quảng Ninh có khi hậu và môi trường đặc trưng nóng ẩm, mưa nắng thất thường, giáp biển, gió biển mang hơi muối là yếu tố thuận lợi khiến bệnh mề đay, mẩn ngứa, dị ứng dễ tái phát. Độ ẩm cao làm da dễ kích ứng, nấm mốc và mạt bụi phát triển. Nước biển và khoáng chất có thể gây khô hoặc kích ứng da ở người có cơ địa nhạy cảm. Bên cạnh đó, bụi than, khói xe, ô nhiễm từ hoạt động khai thác công nghiệp cũng là nguyên nhân khiến người dân Quảng Ninh dễ mắc và tái phát các bệnh lý da dị ứng.
Mẩn ngứa, mề đay có thể cảnh báo phản ứng nguy hiểm toàn thân
Đa số các trường hợp mề đay, mẩn ngứa chỉ gây tình trạng ngứa da, khó chịu, mất ngủ, ảnh hưởng chất lượng cuộc sống. Tuy nhiên trong một số trường hợp mề đay dị ứng có thể là biểu hiện cảnh báo những bệnh lý nguy hiểm.
Bác sĩ CKI Trần Thu Trang – Đơn nguyên da liễu, Khoa Nội tổng hợp, Bệnh viện Bãi Cháy cho biết: “Một số bệnh nhân gặp tình trạng phù mạch, sưng mũi, sưng các mí mắt, môi, miệng, sưng phù nề các thanh quản gây ra tình trạng khó thở. Nghiêm trọng hơn nữa là tình trạng phản ứng dị ứng toàn thân (sốc phản vệ) gây nguy hiểm đến tính mạng với triệu chứng như mề đay, mẩn phù, khó thở, nhịp tim nhanh hoặc huyết áp tụt, mất ý thức hoặc nguy hiểm đến tính mạng. Những trường hợp này cần phải được điều trị kịp thời. Ngoài ra, người bệnh cần được tìm nguyên nhân gốc rễ và điều trị chuyên khoa nếu mề đay kéo dài trên 6 tuần (mề đay mạn tính) gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.”
Nguy cơ tự điều trị không theo chỉ định của bác sĩ
Mẩn ngứa, nổi mề đay gây khó chịu, ngứa ngáy khiến cho bệnh nhân thường sẽ tự mua thuốc điều trị ở nhà. Phòng khám Da liễu, Bệnh viện Bãi Cháy đã ghi nhận nhiều trường hợp người bệnh tự mua thuốc bôi corticoid hoặc uống thuốc chống dị ứng không theo chỉ định của bác sĩ dẫn đến nhiều nguy cơ ảnh hưởng sức khỏe.
Bác sĩ CKI Trần Thu Trang, Khoa Nội tổng hợp, Bệnh viện Bãi Cháy cho biết: “Thuốc uống hoặc thuốc bôi có thành phần chứa corticoid là dẫn xuất điều trị rất hiệu quả trong trường hợp mề đay, mẩn ngứa nhưng cũng có nhiều tác dụng phụ nếu mà lạm dụng, sử dụng không đúng chỉ dẫn hoặc là sử dụng quá lâu dài.
Corticoid bôi có thể gây ra tình trạng teo da, mỏng da, rạn da hoặc nổi mụn trứng cá tại vùng da bôi, thậm chí ức chế tuyến thượng thận nếu dùng kéo dài. Ngoài ra, uống corticoid có thể gây ra biến chứng ở gan, thận, nội tiết.
Lạm dụng Corticoid có thể bỏ sót bệnh nền (như ghẻ, nấm, viêm gan, bệnh tự miễn…) khiến bệnh diễn tiến phức tạp và khó điều trị hơn. Một số trường hợp có thể che lấp triệu chứng nguy hiểm như dị ứng thuốc, nhiễm trùng da, phản ứng toàn thân.
Khi bị ngứa kéo dài, lan rộng hoặc kèm theo sưng, khó thở, sốt… người bệnh cần đến khám tại chuyên khoa Da liễu hoặc Dị ứng – Miễn dịch lâm sàng để được chẩn đoán đúng nguyên nhân.”
Khi bị ngứa kéo dài, lan rộng hoặc kèm theo sưng, khó thở, sốt… người bệnh cần đến khám tại chuyên khoa Da liễu hoặc Dị ứng – Miễn dịch lâm sàng để được chẩn đoán đúng nguyên nhân
Ngoài ra, Phòng khám Da liễu, Bệnh viện Bãi Cháy cũng ghi nhận một số trường hợp sử dụng các loại thuốc lá để uống hoặc tắm tiềm ẩn rất nhiều nguy hại. “Chúng tôi đã gặp rất nhiều trường hợp tắm nước lá, đặc biệt các loại lá chát, dẫn đến tình trạng viêm da tiếp xúc kích ứng, tình trạng da mẩn đỏ toàn thân, chảy dịch toàn thân và nhiễm trùng hoặc suy gan, suy thận. Đó cũng rất nguy hiểm.” - Bác sĩ CKI Trần Thu Trang, Khoa Nội tổng hợp, Bệnh viện Bãi Cháy cho biết.
Xử trí và phòng ngừa đúng cách đối với mẩn ngứa, mề đay
Khi bị mẩn ngứa hoặc nổi mề đay, việc đầu tiên người bệnh cần làm là xác định và loại bỏ nguyên nhân gây dị ứng, chẳng hạn như thực phẩm, thuốc, hóa chất hay môi trường tiếp xúc. Nếu dị ứng nhẹ có thể dùng thuốc kháng histamin thông thường. Nhưng trong trường hợp mà uống thuốc không đỡ hoặc tiến triển nặng hơn thì nên đến cơ sở y tế khám ngay để tránh các biến chứng nặng nề.
Để phòng ngừa mề đay, mẩn ngứa dị ứng trong thời điểm giao mùa - thời tiết có nhiều thay đổi thất thường nóng – lạnh và độ ẩm môi trường tăng cao, cần:
• Giữ vệ sinh da sạch, khô thoáng, tắm rửa mỗi ngày bằng nước ấm, tránh dùng xà phòng có tính tẩy mạnh.
• Tránh tiếp xúc với các yếu tố dễ gây dị ứng đã biết (thực phẩm, hóa chất, phấn hoa, lông thú…).
• Uống đủ nước, ăn nhiều rau xanh, trái cây, hạn chế thức ăn cay nóng, hải sản, rượu bia.
• Mặc quần áo cotton thoáng mát, tránh mặc đồ bó sát hoặc ẩm ướt.
• Giữ nhà cửa thông thoáng, diệt côn trùng, nấm mốc, đặc biệt trong mùa mưa ẩm.
• Ngủ đủ giấc, tránh stress — vì căng thẳng thần kinh là yếu tố dễ khởi phát mề đay mạn tính.
• Với người có cơ địa dị ứng, nên chuẩn bị sẵn thuốc kháng histamin theo hướng dẫn bác sĩ để dùng khi cần thiết.
Mạc Thảo, Minh Khương