Tối ưu hóa chế độ dinh dưỡng cho bệnh nhân tiểu đường tuýp 2

Hôm nay 03:46

Đái tháo đường typ 2 là bệnh lý mạn tính có tỷ lệ mắc ngày càng gia tăng tại Việt Nam, kéo theo gánh nặng lớn về sức khỏe và kinh tế. Ngoài điều trị bằng thuốc, chế độ dinh dưỡng hợp lý đóng vai trò vô cùng quan trọng trong kiểm soát đường huyết và phòng ngừa biến chứng. Phóng viên đã có cuộc trao đổi với BSCKI. Phan Minh Hải – Trưởng khoa Dinh dưỡng, Bệnh viện Bãi Cháy về vấn đề này.

1. Phóng viên: Thưa bác sĩ, vì sao chế độ ăn lại quan trọng đối với bệnh nhân đái tháo đường typ 2?

BSCKI. Phan Minh Hải: Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò then chốt trong quản lý đái tháo đường typ 2. Thành phần và số lượng thực phẩm trong khẩu phần quyết định trực tiếp đến biến động đường huyết sau ăn, đồng thời tác động lâu dài đến cân bằng chuyển hóa và kiểm soát bệnh. Ăn uống thiếu khoa học dễ dẫn đến tăng glucose máu, thừa cân, rối loạn lipid và làm nặng thêm biến chứng tim mạch, thận, võng mạc. Ngược lại, một chế độ ăn cân đối, giàu chất xơ, hạn chế carbohydrate tinh chế và chất béo bão hòa, được cá thể hóa cho từng bệnh nhân sẽ giúp cải thiện đường huyết, hỗ trợ duy trì cân nặng hợp lý, giảm phụ thuộc thuốc và nâng cao chất lượng sống.

2. Phóng viên: Vậy một chế độ ăn hợp lý cho người bệnh đái tháo đường typ 2 cần đảm bảo nguyên tắc gì, thưa bác sĩ?

BSCKI. Phan Minh Hải: Các hướng dẫn quốc tế mới nhất đều thống nhất bằng chế độ ăn cho người bệnh đái tháo đường typ 2 phải dựa trên nguyên tắc khoa học và cá thể hóa. Có thể tóm tắt ở một số điểm chính như sau:

- Kiểm soát tổng năng lượng để duy trì cân nặng hợp lý, hoặc giảm cân nếu người bệnh thừa cân, béo phì.

- Ưu tiên carbohydrate phức hợp, giàu chất xơ, chỉ số đường huyết thấp và hạn chế đường đơn, tinh bột tinh chế.

- Giảm chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa, thay thế bằng chất béo lành mạnh từ cá, dầu thực vật và các loại hạt.

Tháp dinh dưỡng bệnh nhân ĐTĐ.

3. Phóng viên: Bác sĩ có thể gợi ý cụ thể hơn về những thực phẩm nên ăn và không nên ăn?

BSCKI. Phan Minh Hải:

Trong điều trị đái tháo đường typ 2, thuốc đóng vai trò quan trọng, tuy nhiên nếu có một chương trình dinh dưỡng đúng cho từng cá thể riêng biệt thì sẽ đạt được mục tiêu kiểm soát đường huyết tối ưu.

Người bệnh đái tháo đường nên ưu tiên thực phẩm giàu chất xơ như rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu và trái cây ít ngọt (ổi, thanh long…), kết hợp với nguồn đạm có giá trị sinh học cao như cá, trứng, thịt gia cầm bỏ da, đậu phụ. Chất béo nên chọn từ dầu thực vật, các loại hạt và quả bơ. Bên cạnh đó, với sự phát triển của y học và công nghệ thực phẩm hiện đại, những bệnh nhân đái tháo đường, đặc biệt khi có nhiều bệnh lý phối hợp, cần được chỉ định sử dụng các sản phẩm dinh dưỡng bệnh lý chuyên biệt nhằm hỗ trợ tối ưu việc kiểm soát đường huyết và đáp ứng mục tiêu điều trị toàn diện.

Ngược lại, cần hạn chế tối đa đường tinh luyện, đồ ngọt, nước ngọt có ga, tinh bột tinh chế (gạo trắng, bánh mì trắng…), các món chiên rán nhiều dầu mỡ, thịt mỡ, nội tạng động vật và các sản phẩm chứa chất béo chuyển hóa.

Việc lựa chọn thực phẩm phải linh hoạt, phù hợp với khẩu vị và hoàn cảnh, nhưng nguyên tắc cốt lõi là ưu tiên thực phẩm tự nhiên, ít chế biến.

4.Phóng viên: Ngoài chế độ ăn, bệnh nhân đái tháo đường typ 2 cần lưu ý gì để kiểm soát bệnh hiệu quả?

BSCKI. Phan Minh Hải: Bên cạnh chế độ dinh dưỡng, người bệnh cần duy trì hoạt động thể lực đều đặn và tuân thủ điều trị thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ, tuyệt đối không tự ý thay đổi hoặc ngưng thuốc. Đồng thời, người bệnh nên đi kiểm tra sức khỏe định kỳ, kết hợp với lối sống lành mạnh và hạn chế căng thẳng kéo dài. Kết hợp đồng bộ các biện pháp này cùng với chế độ ăn hợp lý sẽ giúp đạt kết quả tối ưu nhất về kiểm soát đường huyết và phòng ngừa biến chứng lâu dài.